Koza kolędnicza – wystrugana z drewna, osadzona na kiju i wyposażona w sznurek do „kłapania” dolną szczęką. Kozy kolędnicze stanowiły istotny rekwizyt kolędowania – obrzędowego składania życzeń w okresie od Bożego Narodzenia do święta Trzech Króli. Aktor przebrany za kozę biegał i skakał po izbie odwiedzanych gospodarzy w szczególności „atakując” dziewczęta. Towarzyszył mu chórek chłopców przebranych za pasterzy, deklamujących kwestię „Gdzie koza chodzi tam się żytko rodzi. Gdzie koza rogiem, tam żytko brogiem”. Z całą pewnością wyobrażenie kozy jest echem dawnych, przedchrześcijańskich kultów.