Dzięki dofinansowaniu w wysokości 20 000 zł (wkład własny: 7 300 zł), Muzeum Regionalne w Krasnymstawie mogło zrealizować szeroko zakrojone działania, które skupiły się na odkrywaniu i popularyzacji lokalnego dziedzictwa archeologicznego.

Projekt był skierowany do społeczności powiatu krasnostawskiego, a jego celem było zwiększenie świadomości mieszkańców o wartości dziedzictwa archeologicznego regionu oraz zaangażowanie ich w jego ochronę. W sumie podczas realizacji zadania uczestniczyło w nim ponad 200 osób, reprezentujących różne grupy wiekowe – młodzież, dorosłych oraz seniorów. Każda z tych grup miała okazję znaleźć coś dla siebie, zarówno w formie wykładów, jak i warsztatów oraz wycieczek.

Kluczowym elementem projektu był cykl wykładów prowadzonych przez uznanych archeologów i specjalistów związanych z dziedzictwem kulturowym. Wystąpienia archeologów w dużej mierze traktowały o bogactwie lokalnych zabytków archeologicznych, jak również ukazywały, jak dziedzictwo z różnych epok może wspierać budowanie tożsamości społecznej oraz rozwój kulturalny regionu. Uczestnicy mieli okazję również usłyszeć o neolitycznych osadach, Gotach, śladach średniowiecznego osadnictwa oraz poznać najnowsze odkrycia archeologiczne w województwie lubelskim ale i nie tylko, bardzo często sięgaliśmy do archeologii z innych rejonów świata.

Wykłady prowadzili specjaliści z zakresu archeologii, dr Konrad Grochecki (pracownik Muzeum Regionalnego w Krasnymstawie i pomysłodawca projektu), Bartłomiej Bartecki (dyrektor Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie), Jakub Marcin Ordutowski (pracownik UMCS w Lublinie i pomysłodawca oraz założyciel Stowarzyszenia na Rzecz Promocji Wiedzy o Kulturze Średniowiecznej "Curia Mediaevalis"), dr Łukasz Miechowicz (adiunkt w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN) oraz dr hab. Marcin Szeliga (wicedyrektor Instytutu Archeologii UMCS w Lublinie). Każdy z nich wniósł wyjątkową perspektywę, podkreślając, jak ważna jest ochrona dziedzictwa archeologicznego i dlaczego jego promowanie może przyczynić się do rozwoju regionu.

Oprócz wykładów, odbyły się także warsztaty, które pozwoliły uczestnikom na zdobycie praktycznej wiedzy. Tematyka obejmowała m.in. metody rozpoznawania nieodkrytych miejsc z przeszłości, techniki zabezpieczania znalezisk oraz zgłaszanie odkryć archeologicznych odpowiednim instytucjom. Ważne były również warsztaty dotyczące popularyzacji archeologii po przez stwarzanie miejsc w których opowiada się o przeszłości. Warsztaty cieszyły się ogromnym zainteresowaniem, a uczestnicy, niezależnie od wieku, aktywnie w nich uczestniczyli. Warsztaty zostały przeprowadzone przez Agnieszkę Stachyrę (naczelnik Wydziału Inspekcji Zabytków Archeologicznych w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Lublinie) oraz Tomasza Giecewicza (pomysłodawca i właściciel neolitycznej osady w miejscowości Kopiec w pobliżu Krzyżtopora).

Jednym z najważniejszych momentów projektu były dwie wycieczki badawcze, które odbyły się we wrześniu 2024 roku. Uczestnicy, pod okiem dr Łukasza Miechowicza, mieli możliwość zwiedzenia wczesnośredniowiecznych grodzisk w Chodliku, Żmijowiskach oraz Kłodnicy. Druga wycieczka zgromadziła pasjonatów dziedzictwa archeologicznego, którzy mieli okazję odwiedzić Muzeum Regionalne im. Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim, grodzisko w Czermnie oraz Masłomęcz (Wioskę Gotów), a także Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie. Wyprawy te nie tylko poszerzyły wiedzę uczestników, ale również umożliwiły im bezpośredni kontakt z miejscami archeologicznymi, które wciąż skrywają wiele tajemnic. Co istotne, wycieczki cieszyły się ogromnym zainteresowaniem, stanowiąc doskonałą formę aktywizacji społecznej oraz pogłębiania lokalnej tożsamości.

Możemy powiedzieć, że dzięki projektowi udało się zbudować nowe, silniejsze więzi między społecznością lokalną a jej dziedzictwem kulturowym. Uczestnicy mieli okazję nie tylko poznać przeszłość swojego regionu, ale także dowiedzieć się, jak mogą aktywnie działać na rzecz jej ochrony i promowania, wspierając jednocześnie rozwój lokalnej turystyki i gospodarki.

Projekt „Wspólnota i dziedzictwo. Archeologia społeczna” realizowany w ramach programu „Kultura-interwencje” organizowanego przez Narodowe Centrum Kultury okazał się sukcesem, angażując szerokie grono uczestników oraz wprowadzając ich w świat archeologii. Dzięki zaangażowaniu prelegentów, specjalistów i wszystkich uczestników, mogliśmy wspólnie odkrywać bogactwo lokalnego dziedzictwa oraz zrozumieć, dlaczego ochrona i promocja tych zasobów ma tak duże znaczenie.

Pomysłodawcą oraz osobą odpowiedzialną za przeprowadzenie projektu, wybór prowadzących warsztaty i wykłady oraz plan wycieczek był nasz pracownik dr Konrad Grochecki, archeolog. W realizacji projektu wspierał go Mateusz Soroka, etnograf, pracownik Muzeum Regionalnym w Krasnymstawie.

Chcemy serdecznie podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do realizacji tego wyjątkowego przedsięwzięcia. Mamy nadzieję, że wyniesiona wiedza oraz doświadczenia zainspirują społeczność do dalszego działania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego. To dopiero początek wspólnych działań, które z pewnością będą miały kontynuację w przyszłości!